سیمای جامعه در مرزبان نامه

چکیده از قدیم ترین زمانها تا کنون ، هر اثر ادبی که به وجود آمده است، بدون شک از محیط پیرامون خود تأثیر پذیرفته است و به جرأت میتوان گفت حتی درونگرا ترین آثار نیز گوشه ی چشمیبه اوضاع و احوال اجتماعی زمان خود داشته اند. جامعه شناسی ادبیات در واقع دانشی است که به ادبیات از این جهت که با اجتماع عصر خویش پیوند بر قرار کرده و مظاهر آن را در خود منعکس نموده است ، نظر دارد . به واقع میتوان گفت که جامعه شناسی ادبی به دلیل اینکه زمینه ی فرهنگی و اجتماعی یک اثر را به خوبی بازگو میکند و این امر خود موجب فهم درست یک اثر ادبی و ایجاد ارتباط عمیق با آن میشود ، بسیار مورد شاهکار ادبی » مرزبان نامه « توجه ادیبان و صاحب نظران عرصه ی ادب میباشد. با مطالعه ی کتاب قرن هفتم و موفق ترین اثر در تقلید از کلیله و دمنه نیز به خوبی میتوان با مضامین و مظاهر اجتماعی آشنا گردید چرا که این کتاب مشتمل بر حکایاتی از زبان حیوانات است و از آنجا که قصه و حکایت ریشه در واقعیات اجتماعی دارد ، بنابراین میتوان تصویری جامع از وضع اجتماعی آن دوران بدست آورد. اشاره به انواع خوراک ها و جامه ها ، ذکر امور مربوط به داد و ستد و انواع مشاغل ، برشمردن انواع مکان ها اعم از خصوصی و عمومی، اشاره به آداب و رسوم مختلف ، عقاید و باورهای متنوع ،ذکر انواع وسایل با کاربریهای مختلف و . . . همه و همه حکایت از ویژگی های اجتماعی این اثر دارد . این پایان نامه شامل ده فصل است . فصل اول کلیاتی چون زندگینامه سعد الدین وراوینی ، بررسی سبک و نثر و تأثیر پذیری این کتاب را از کلیله و دمنه در بر میگیرد . فصل دوم در سه بخش به بررسی خوراک و پوشاک و زیورآلات میپردازد . فصل سوم سرگرمی، تفریحات و موسیقی را در بر دارد . فصل چهارم معماری و آرایش خانه ها را بررسی میکند. فصل پنجم با عنوان طب و درمان ، به ذکر انواع بیماری و داروها میپردازد . فصل ششم به امور مربوط به داد و ستد و مشاغل اختصاص دارد . فصل هفتم ابزار و وسایل را بر میشمارد . فصل هشتم آداب و رسوم را بررسی و تحلیل میکند . فصل نهم در سه بخش، به بررسی انواع جانوران، رستنی ها وکانی ها میپردازد و در نهایت فصل دهم به بررسی عقاید و باورها و امثال و حکم میپردازد . چه به لحاظ نثرغنی و پرمایه ی خود و چه به لحاظ محتوای عمیق ومضامین عالی ، » مرزبان نامه « میتواند مورد توجه هر محقق و صاحب نظری قرار گیرد ، هر چند غور و تفحص در این اثر ارزشمند نیازمند دانش و علاقه ی فراوان است.